เคยฟัง ทีฆีติโกศลชาดก...ในปัญจกนิบาต กันบ้างหรือไม่ เรื่องมีดังต่อไปนี้
พระเจ้าพรหมทัต แห่งแคว้นพาราณสี ยกทัพมาตีแคว้นโกศล พระเจ้าทีฆีติสู้ไม่ได้ พามเหสีหนีย้อนไปหลบซ่อนอยู่อย่างคนสามัญ ในแคว้นพาราณสี
พระมเหสีประสูติพระโอรส พระนามทีฆาวุกุมาร ต่อมาข่าวก็แพร่งพราย พระเจ้าพรหมทัต ส่งทหารมาจับพระเจ้าทีฆีติและมเหสีไปประหาร
ทีฆาวุกุมาร รอดการถูกจับ เดินตามขบวนนักโทษประหาร มีจังหวะก็เบียดเข้าไปใกล้ พระเจ้าทีฆีติ เห็นหน้าพระโอรสก็ทำเป็นไม่รู้จัก ปากก็พร่ำตรัสว่า
“ทีฆาวุเอ๋ย อย่าเห็นแก่การยาว อย่าเห็นแก่การสั้น เวรไม่ระงับด้วยเวร เวรย่อมระงับด้วยไม่มีเวร”
ทหารที่คุมตัวฟังแล้วก็เข้าใจว่า พระเจ้าทีฆีติเป็นบ้า พูดเพ้อเจ้อ
แต่ทีฆาวุกุมาร เข้าใจชัดเจนว่า พระบิดาต้องการสอนให้ทำอะไร... ก็สะกดใจไว้
การประหารเสร็จสิ้นไปแล้ว ทีฆาวุกุมาร ยังอาศัยอยู่ในแคว้นพาราณสี โตเป็นหนุ่ม ก็ถูกนำไปถวายตัวเป็นข้าราชบริพารในราชสำนัก เป็นคนโปรดของพระเจ้าพรหมทัต ใช้สอยสนิทติดพระองค์
แล้วก็ถึงวันนั้น พระเจ้าพรหมทัตเสด็จประพาสป่า ทีฆาวุเป็นสารถีขับรถเร็วมาก จนราชบริพารที่ตามเสด็จ ตามขบวนไม่ทัน
ถึงต้นไทรใหญ่ในป่าลึก พระเจ้าพรหมทัตสั่งให้หยุดรถพักเหนื่อย แล้วสั่งให้ทีฆาวุนั่งลง ทรงเอนพระเศียรพาดตักทีฆาวุ
แล้วก็บรรทมหลับ
เวลาล้างแค้นแทนพระราชบิดาพระราชมารดา ที่รอคอยมาแสนนาน มาถึงแล้ว
ทีฆาวุชักพระแสงออกจากฝัก เงื้อขึ้นเตรียมจะฟันพระเจ้าพรหมทัตให้ขาดเป็นท่อนๆ แต่เมื่อนึกถึงคำสอนของพระราชบิดา “อย่าเห็นแก่การยาว อย่าเห็นแก่การสั้น” ทีฆาวุก็เปลี่ยนพระทัย
สอดพระแสงเข้าฝัก
คิดขึ้นมาอีกว่า รอโอกาสล้างแค้นมานาน ได้เวลาแล้วไฉนไม่ลงมือ ก็ชักพระแสงออก นึกถึงคำสอน ก็สอดพระแสงเข้าฝักไปอีก
ทีฆาวุชักพระแสง สอดพระแสงเข้าฝัก กลับไปกลับมาหลายครั้ง จนพระเจ้าพรหมทัตตื่นบรรทม เห็นอาการผิดปกติของราชวัลลภคู่พระทัย ก็ตรัสถาม
ทีฆาวุกราบทูลเรื่องราวทั้งหมด พระเจ้าพรหมทัตไม่เอาโทษ ทั้งยังโปรดมากกว่าเดิม ยกย่องให้เป็นพระราชบุตร โปรดให้ไปครองแคว้นโกศล
ชาดกเรื่องนี้จบลง เมื่อพระเจ้าพรหมทัตสวรรคต ทีฆาวุก็ได้เป็นกษัตริย์แคว้นพาราณสี
กาญจนาคพันธุ์บอกว่า คำสอนของพระเจ้าทีฆีติโกศล คือที่มาของสำนวนไทย
รักยาวให้บั่น รักสั้นให้ต่อ
ผมอ่านข่าวจะมีการยึดทรัพย์ 6.9 หมื่นล้าน ก็พยายามคิดตามว่า การทำสงครามการเมือง เมื่อจะเอาชนะศัตรู การตัดเสบียงเป็นเป้าสำคัญ
แต่ก็มีมุมคิดต่าง ถ้าการตัดเสบียง...แล้วยังเอาชนะเด็ดขาดไม่ได้ สงครามก็จะยืดเยื้อยาวนาน ทำให้บ้านเมืองที่บอบช้ำอยู่แล้ว จะบอบช้ำยิ่งขึ้นไปอีก
คำสอน รักยาวให้บั่น รักสั้นให้ต่อ ในสถานการณ์นี้ ผมว่าน่าสนใจ ปัญหาอยู่ที่ว่า จะเอาอะไรเป็นเป้าหมาย บ้านเมือง หรือความสะใจของใครบางพวกบางคน.
กิเลน ประลองเชิง
