ใน ฐานะของที่ผู้เคยเกี่ยวข้องกับคดีหมิ่นพระบรมเดชานุ ภาพอยู่บ้าง ทั้งในการเป็น จำเลย พยานโจทก์ คนทำหนังสือ จัดอภิปราย และร่วมรณรงค์ คดีหมิ่นพระบรมเดชานุภาพในต่างกรรม ต่างวาระ ผมคิดว่าการไปรับทราบข้อกล่าวหาของอ.สมศักดิ์ เจียมธีรสกุล วันพุธที่ 11 พฤษภาคมนี้ จะเป็นจุดเปลี่ยนของการเคลื่อนไหวในเรื่องนี้อีกครั้งหนึ่ง ด้วยเหตุผลดังต่อไปนี้
1. ในฐานะที่อ.สมศักดิ์ เจียมธีรสกุล ยืนยัน/สาธิต รวมทั้งเรียกร้อง ให้อภิปรายในเรื่องสถาบันกษัตริย์อย่างเปิดเผยมาอย่างต่อเนื่อง จนดูเหมือนเป็นการขยับเส้นให้ไป "ไกล" ที่สุดเท่าที่จะทำได้ในขณะนี้ การ ตั้งข้อหาของเจ้าหน้าที่รัฐครั้งนี้จะเป็นการลาก "เส้น" ที่อ.สมศักดิ์ (รวมทั้งอีกหลาย ๆ ท่านได้พยายามทำมา ) ให้กลับมาอย่างน้อยก็ไม่ให้เกินเส้นที่ถูกขีดไว้ก่อน 19 กันยา
2. การตั้งข้อหาอ.สมศักดิ์ เจียมธีรสกุล อย่างน้อยที่สุดก็ทำให้ อ.สมศักดิ์ ต้องระมัดระวังตัวมากกว่าเดิม (ซึ่งเป็นการลงทุนที่ถูกมากของกองทัพและอำนาจรัฐ) และยังเป็นการข้ามเส้นของฝ่ายอำนาจรัฐเองที่ก่อนหน้านั้น "อนุญาต" ให้มีการอภิปรายเรื่องนี้ได้ถ้าเป็นทาง "วิชาการ" โดย "นักวิชาการ"
3. ไม่ว่าการดำเนินคดีนี้จะสิ้นสุดตรงไหน ตำรวจส่งอัยการ --->อัยการสั่งฟ้อง---> ศาลชั้นต้นพิพากษา ---> ศาลอุทธรณ์พิพากษา ---> ศาลฎีกาพิพากษา แต่ในแง่ขวัญและกำลังใจของคนที่จะนำเรื่องสถาบันกษัตริย์มาอภิปรายในสาธารณะ ก็ย่อมวิตกไม่มากก็น้อย
4. ข้อหาที่ทหารจะแจ้งในวันพรุ่งนี้มีแนวโน้มที่จะกล่าวโทษแบบครอบจักรวาล ในประสบการณ์ผม การแจ้งข้อกล่าวหาเนื่องจากสัมภาษณ์สุลักษณ์ ศิวรักษ์ ในหัวข้อ "การมีสถาบันกษัตริย์ถูกกว่าประธานาธิบดี" มีถึง 19 ประเด็น แน่นอนว่าหลายประเด็นนั้นถ้าใช้มาตรฐานของผมแล้ว "อ่อน" มาก ตีความอย่างไรก็ไม่โดน แต่ถ้าคิดว่านี่ไม่ใช่เรื่องข้อกฎหมาย แต่เป็นเรื่องการเมือง การกล่าวโทษแบบครอบจักรวาลนั้นได้ผลในแง่ของการปิดปากไม่เพียงแต่ อ.สมศักดิ์ เท่านั้น แต่ยังรวมคนอื่น ๆ ด้วย เพราะทางการได้ "ขีดเส้น" ไว้ให้เห็นแล้ว ว่าอย่างไหนทำได้ อย่างไหนทำไม่ได้
5. ในความเห็นผมแม้ว่าทางการจะ "ฉลาด" ในแง่ของการกล่าวโทษแบบเหวี่ยงแห เพื่อหยุดยั้งการเคลื่อนไหวในระยะสั้น และทำให้ตนเองไม่ต้องปรับปรุงตัว แต่ด้านกลับที่พวกเขาลืมคิดคือ การ ทำให้การวิจารณ์ต่างๆ ลงใต้ดินมากขึ้น หลังจากนี้การวิจารณ์แนว "ปฏิรูปฯ" แบบที่อ.สมศักดิ์ทำ คงได้รับการขยายผลจากขบวนการที่ไป "ไกล" กว่านั้นว่าเป็นเรื่อง "ไร้เดียงสา"
6. แม้ว่ากรณีนี้จะทำให้เราต้องตระหนักถึงภัยของกฎหมายหมิ่นฯ มากขึ้น แต่ขณะเดียวกันเราก็ไม่ควรกลัวกฎหมายนี้จนเกินเหตุ แม้ว่าพรุ่งนี้ทางตำรวจจะเปิดเผยเนื้อหาที่ทหารได้แจ้งความ อ.สมศักดิ์ เจียมธีรสกุล แต่เราก็ต้องตระหนักว่านี่เป็นเพียงข้อกล่าวหาของฝ่ายอนุรักษ์/จารีตนิยม คดีนี้ยังไม่ถึงอัยการเสียด้วยซ้ำ
ธนาพล อิ๋วสกุล
10 พฤษภาคม 2554
