เกมความรุนแรง

ที่มา ประชาไท

จิตรทัศน์ ฝักเจริญผล

ประเด็นของการใช้ความรุนแรงเป็นปัจจัยหลักในการที่ผู้คนให้เหตุผลหรือให้ความชอบธรรมกับการชุมนุมหลาย ๆ ครั้ง ผมว่าสิ่งที่เราได้ยินซ้ำแล้วซ้ำอีกก็คือแนวคิดที่โทษคนที่เริ่มก่อน และให้ความชอบธรรมในการ ‘ป้องกันตัว’ และการใช้ความรุนแรงเข้าโต้ตอบจากอีกฝ่าย

ในเหตุการณ์การชุมนุมที่ผ่านมา ฝ่ายทหารและรัฐบาลได้ใช้ความเชื่อที่ฉาบฉวยนี้อย่างมีประสิทธิภาพ

ดังที่เราได้เห็นว่ามีการเอาคลิปมาเปิดว่า เหตุการณ์ที่สามเหลี่ยมดินแดง ทหารไม่ได้เริ่มก่อน

(แต่มีเพื่อนผมอีกคนบอกมาว่าได้ยินมาจากทางฝ่ายเสื้อแดงว่าจริง ๆ แล้วแท็กซี่ที่ไปชน จะไปช่วยคนที่โดนทหารยิงมาก่อนหน้านี่แล้ว (ไม่รับประกันความถูกต้อง) ซึ่งก็ไม่มีใครยืนยันได้เพราะว่าคลิปอาจจะไม่ได้ถ่ายตั้งแต่เหตุการณ์ต้นตอ ซึ่งถ้าเป็นดังที่ว่าแล้ว ความชอบธรรมที่ทหารเคยถืออยู่ก่อนผ่านทางแนวคิดนี้ ก็มลายหายไปในทันที)

หรือก่อนที่ทหารจะเข้าเริ่มสลายการชุมนุม ผมได้ยินประกาศว่าให้พี่น้องช่วยถ่ายรูปไว้ และช่วยยืนยันว่าใครเริ่มก่อนด้วย

ทั้งหมดนี้ตอกย้ำหลักคิดที่ให้ความชอบธรรมในการใช้ความรุนแรงตอบโต้ความรุนแรง

ผมอยากจะย้ำประเด็นที่ผมเคยได้ยินมาอีกที (ผมไม่แน่ใจว่าได้ยินมาจากใคร) ก็คือ การอ้างถึงความรุนแรง โดยใช้แค่เป็นเกมว่าใครเริ่มก่อน และให้ความชอบธรรมกับอีกฝ่ายที่จะเริ่มใช้ความรุนแรงกลับได้บ้าง เป็นสิ่งที่ทำลายหลักการของสันติวิธีโดยสิ้นเชิง เพราะว่าสุดท้ายก็เป็นการสนับสนุนการใช้ความรุนแรงโต้ตอบความรุนแรงอยู่ดี

กลายเป็นว่าถ้าคุณโดนยิงก่อน คุณสามารถเอาคืนได้โดยชอบธรรม (ด้วยความแค้นที่เต็มเปี่ยม)

การไม่ใช้ความรุนแรงต้องเริ่มจากที่ตัวคนที่พูดก่อน ความแค้นเป็นบ่อเกิดของความรุนแรง ถ้าคุณไม่อยากได้/ไม่อยากใช้ความรุนแรงก็ต้องดับความแค้นเสียก่อนด้วย

การชุมนุมแบบสันติวิธี หรือการจัดการการชุมนุมที่ไม่ใช้ความรุนแรง ต้องเริ่มจากการไม่เริ่มทำให้เกิดปัจจัยหรืออะไรก็แล้วแต่ที่นำพาไปสู่ความรุนแรงได้

เราต้องเริ่มสร้าง ‘ความเชื่อ’ ใหม่ ว่าการชุมนุมโดยสันติวิธีนั้นจะอ้างได้ว่าปราศจากความรุนแรงจริง ๆ ก็ต้องไม่ใช้ความรุนแรงใด ๆ ตอบโต้ความรุนแรงอื่นด้วย ถ้าเจ้าหน้าที่มาจับ ก็ต้องยอมให้จับ ถ้ามีคนที่อยู่ในชุมนุมเข้าทำร้ายเจ้าหน้าที่ ต้องช่วยเจ้าหน้าที่ ถึงแม้เจ้าหน้าที่จะมาจับหรือทำร้ายเราเองก็ตาม

เจ้าหน้าที่เอง ถ้าจะบอกว่าไม่ใช้ความรุนแรง ก็ต้องไม่เดินเข้าใส่ด้วยอาวุธครบมือเช่นเดียวกัน ขั้นตอนการกระทำกับกลุ่มผู้ชุมนุมที่เคยประกาศไว้ เช่น ต้องมีรถน้ำ มีแก๊สน้ำตา ก็ต้องกระทำตามขั้นตอนดังกล่าวให้ตลอด

ทั้งหมดนี้ดูเป็นอุดมคติมาก แต่อุดมคติมีหน้าที่เป็นหลักคิดที่เราจะใช้เหตุผลที่ช่วยไม่ให้เราตกหลุมแห่งอารมณ์หรือหลุมของการอ้างแนวคิดที่หยิบมาใช้แค่บางส่วนเท่านั้น